Nghệ nhân ưu tú làng Chăm Hữu Đức

Chuẩn bị đón mừng lễ hội Katê năm 2022, chúng tôi về làng Chăm Hữu Đức (Phước Hữu, Ninh Phước) tìm thăm Nghệ nhân Ưu tú Hán Nghiên. Ông được ví như “báu vật sống” của cộng đồng dân cư trong việc gìn giữ và phát triển nhạc cụ truyền thống của đồng bào dân tộc Chăm. Với vai trò nhạc trưởng của đội nhạc cụ dân gian, Nghệ nhân Ưu tú Hán Nghiên cùng với các nhạc công luyện tập phục vụ chương trình đón mừng Katê diễn ra tại Hữu Đức sắp tới.

Với phong cách tiếp chuyện gần gũi thân tình, Nghệ nhân Ưu tú Hán Nghiên  cho biết từ lúc mới hơn mười tuổi được cha ruột là nghệ nhân Hán Xuân truyền dạy biểu diễn trống ghi năng. Với lòng đam mê nhạc cụ dân tộc, nhịp căn bản của trống ghi năng “tịt, tớ, tìn” theo ông đi vào giấc ngủ. Sau khi người cha ruột qua đời, ông tiếp tục theo học trống ghi năng với nghệ nhân Hán Bồng. Đến năm 35 tuổi, ông nằm lòng 75 bài bản trống ghi năng ca ngợi công ơn các vị thần linh đối với dân làng và 5 bản hòa tấu chương trình văn nghệ hát múa trong những ngày hội lớn của làng xóm. Nghệ nhân Hán Nghiên nhớ như in kỷ niệm tháng 5- 1985, ông tham dự Hội diễn Nghệ thuật quần chúng toàn quốc hát từ Làng Sen kỷ niệm 95 năm ngày sinh Bác Hồ kính yêu. Người con dân tộc Chăm từ làng Hữu Đức lần đầu ra thăm quê Bác biểu diễn trống ghi năng được Ban Tổ chức trao tặng Huy chương Vàng. Bước qua tuổi 68, giọng ca không còn trong trẻo như thời trai trẻ, ông khe khẽ hát cho chúng tôi nghe ca khúc Làng Chăm ơn Bác của Nhạc sĩ Amư Nhân viết trong dịp ra Nghệ An tham gia tiếng hát Làng Sen:“Từ làng Chăm xa xôi nay con về thăm quê Bác, nghe trong lòng bao thương nhớ, ôi mang nặng tình Bác trong tim. Người đã đem vinh quang cho nước non, công ơn trên như núi cao biển sâu khắc ghi ngàn năm”…

 

Nghệ nhân Ưu tú Hán Nghiên biểu diễn trống ghi năng mừng đón lễ hội Katê.

Chúng tôi thường gặp Nghệ nhân Ưu tú Hán Nghiên tại lễ rước y trang nữ thần Po Ina Nagar và mừng đón Lễ hội Katê hàng năm. Với vai trò nhạc trưởng, ông chỉ huy đội ngũ nhạc công hòa tấu nhạc cụ truyền thống phục vụ chương trình ca múa nhạc tại sân lễ làng Chăm Hữu Đức. Tháng 3- 2019, ông vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú hoạt động tập quán xã hội và tín ngưỡng, nghệ thuật trình diễn dân gian. Đây là phần thưởng cao quý của Nhà nước dành cho những người đã có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc. Với phong cách “diễn như không diễn” của Nghệ nhân ưu tú Hán Nghiên, bàn tay gõ trống điêu luyện của ông giữ nhịp cùng các nhạc công hòa tấu ghi năng, baranưng, saranai. Nhạc cụ truyền thống dân tộc Chăm tạo âm thanh rộn ràng trên sân lễ rộng lớn với hơn 300 diễn viên múa và hàng ngàn khán giả theo dõi chương trình văn nghệ mừng đón Katê hàng năm tại làng Hữu Đức. Đội nhạc công sân lễ thường có 14 người, gồm 8 người đánh trống ghi năng, 2 người đánh trống baranưng, 2 người đánh chiêng, 2 người thổi kèn saranai. Ông Hán Nghiên chỉ huy các nhạc công biểu diễn đưa lời ăn tiếng nói của nhạc cụ hòa quyện tạo nên âm thanh độc đáo làm rung động lòng người thưởng ngoạn. Trong đó có 4 nhạc công đang được ông Hán Nghiên truyền dạy kỹ năng biểu diễn trống ghi năng là Hán Văn Nghiêm, Lượng Hữu Mãi, Vạn Kênh, Hán Văn Nhứt. Anh Lượng Hữu Mãi cho biết:”Hơn ba năm chí thú học trống ghi năng đến mùa Katê năm nay, anh em tôi vinh dự được Nghệ nhân Hán Nghiên cho ra sân lễ biểu diễn hòa tấu nhạc cụ phục vụ quan khách và bà con. Nghệ nhân Hán Nghiên tận tâm truyền dạy kỹ thuật biểu dưỡng và truyền lửa lòng yêu nhạc cụ cho thế hệ trẻ chúng tôi gìn giữ và tiếp tục phát huy bản sắc văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Chăm”.

 “Tôi và các nhạc công được Ban Tổ chức Lễ hội Katê năm 2022 của làng Hữu Đức mời hòa tấu nhạc cụ phục vụ quan khách và nhân dân địa phương. Đội ngũ nhạc công nỗ lực luyện tập hòa tấu nhạc cụ truyền thống phục vụ chương trình ca múa nhạc tại sân lễ Hữu Đức diễn ra vào ngày chiều ngày 23-10 sắp tới. Với vai trò Nghệ nhân Ưu tú được nhà nước phong tặng, tôi tận tâm truyền dạy biểu diễn nhạc cụ truyền thống dân tộc Chăm cho thanh niên địa phương”, Nghệ nhân Ưu tú Hán Nghiên chia sẻ niềm vui. 

Sơn Ngọc